Πλέον θα μπορείτε να παρακολουθείτε το Ἀναγράφω και από την σελίδα του στο facebook

α.α.

Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2012

«Η Μεγάλη Έξοδος»


«28 Ὀκτωβρίου 1941: Οἱ Ἀθηναῖοι ἑορτάζουν
 τὸ ΟΧΙ ἀψηφώντας τοὺς κατακτητές». Από ΕΔΩ
ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΤΡΙΤΟ
«Τίς ἡμέρες ἐκεῖνες ἔκαναν σύναξη μυστική τά παιδιά καί λάβανε τήν ἀπόφαση, ἐπειδή τά κακά μαντάτα πλήθαιναν στήν πρωτεύουσα, νά βγοῦν ἔξω σέ δρόμους καί σέ πλατεῖες μέ τό μόνο πρᾶγμα πού τούς εἶχε ἀπομείνει: μιά παλάμη τόπο κάτω ἀπό τ’ ἀνοιχτό πουκάμισο, μέ τίς μαῦρες τρίχες καί τό σταυρουδάκι τοῦ ἥλιου. Ὅπου είχε κράτος ἡ Ἄνοιξη.

Καί ἐπειδή σίμωνε ἡ μέρα πού τό Γένος εἶχε συνήθειο νά γιορτάζει τόν ἄλλο Σηκωμό, τή μέρα πάλι ἐκείνη ὁρίσανε γιά τήν Ἔξοδο. [σ.: 25η Μαρτίου] Καί νωρίς ἐβγήκανε καταμπροστά στόν ἥλιο, μέ πάνου ὡς κάτου ἁπλωμένη τήν ἀφοβιά σά σημαία, οἱ νέοι μέ τά πρησμένα πόδια πού τούς έλεγαν ἀλῆτες. Καί ἀκολουθούσανε ἄντρες πολλοί, καί γυναῖκες, καί λαβωμένοι μέ τόν ἐπίδεσμο καί τά δεκανίκια. Ὅπου έβλεπες ἄξαφνα στήν ὄψη τους τόσες χαρακιές, πού ‘λεγες είχανε περάσει μέρες πολλές μέσα σέ λίγην ὥρα.

Τέτοιας λογῆς ἀποκοτιές, ὡστόσο, μαθαίνοντες οἱ Ἄλλοι, σφοδρά ταράχτηκαν. Καί φορές τρεῖς μέ τό μάτι ἀναμετρῶντας τό ἔχει τους, λάβανε τήν ἀπόφαση νά βγοῦν ἔξω σέ δρόμους καί σέ πλατεῖες, μέ τό μόνο πρᾶγμα πού τούς εἶχε ἀπομείνει: μιά πήχη φωτιά κάτω ἀπ’ τά σίδερα, μέ τίς μαῦρες κάνες καί τά δόντια τοῦ ἥλιου. Ὅπου μήτε κλῶνος μήτε ἀνθός, δάκρυο ποτέ δέν ἔβγαλαν. Καί χτυπούσανε ὅπου νά ‘ναι, σφαλῶντας τά βλέφαρα μέ ἀπόγνωση. Καί ἡ Ἄνοιξη ὁλοένα τούς κυρίευε. Σάν νά μήν ἤτανε ἄλλος δρόμος πάνω σ’ ὁλακέρη τή γῆ, γιά νά περάσει ἡ Ἄνοιξη παρά μονάχα αὐτός, καί νά τόν εἶχαν πάρει ἀμίλητοι, κοιτάζοντας πολύ μακριά, περ’ ἀπ’ τήν ἄκρη τῆς ἀπελπισιᾶς, τή Γαλήνη πού έμελλαν νά γίνουν, οἱ νέοι μέ τά πρησμένα πόδια πού τούς έλεγαν ἀλῆτες, καί οἱ ἄντρες, καί οἱ γυναῖκες, καί οἱ λαβωμένοι μέ τόν ἐπίδεσμο καί τά δεκανίκια.

Καί περάσανε μέρες πολλές μέσα σέ λίγην ὥρα. Καί θερίσανε πλῆθος τά θηρία, καί άλλους ἐμάζωξαν. Καί τήν άλλη μέρα ἐστήσανε στόν τοῖχο τριάντα».

Άξιον Εστί, Οδυσσέας Ελύτης

Προβληματίστηκα πολύ αν θα έπρεπε να αφιερώσω λίγες γραμμές για την σημερινή μέρα και κυρίως γιατί δεν θα μου άρεσε καθόλου να συμμετέχω σε έναν εθιμοτυπικό "εορτασμό" με έναν τόσο διεκπεραιωτικό χαρακτήρα που κατά την γνώμη μου μάλλον αρνείται την ίδια την ιστορικότητα και την συνάφεια των γεγονότων με το σήμερα. Και αυτό βέβαια, νομίζω, δεν προκύπτει παρά από αυτές τις οξείες αντιφάσεις και τα ερωτήματα που γεννώνται σε όποιον προσπαθεί να νοιώσει αυτές τις στιγμές του παρελθόντος που τόσο μακρινό φαίνεται  σήμερα. Πέρυσι έγραφα πως  «Οι συνειρμοί, οι συγκρίσεις, που επιβάλει η ιστορική μνήμη ίσως γίνονται αναπόφευκτοι. Συγκρίσεις, τολμώ να πω, που δεν αφορούν τα ιστορικά γεγονότα, δεν αφορούν την φύση ή την ειρωνική διάθεση πολλές φορές της Ιστορίας, μα την αδυσώπητη εμμονή της να μας ελέγχει κάθε φορά προσωπικά. Κάθε φορά που αποφασίζουμε για το μέλλον. Και όσο και αν το αποφεύγουμε, το δήγμα της για αυτούς που το βιώνουν, νομίζω, θα είναι οξύ. Η αναμέτρηση σήμερα, αν και τόσο διαφορετική, παραμένει η ίδια. Αναμέτρηση, πρώτα, εσωτερική».
Αυτό που μένει μέσα μου αναπάντητο είναι ένα ερώτημα που με ταράζει: για ποιο είδος ελευθερίας πολέμησαν αυτοί οι άνθρωποι και τόσο εύκολα παρέδωσαν την ίδια την ζωή τους, το αίμα τους, τα παιδιά τους; Ποιο είδος ελευθερίας ξεπερνά την ατομική και τις ανάγκες του ιδιωτικού βίου; Το θεωρώ αδιανόητο ότι ένας λαός μπορεί να πολεμήσει με τόσο σθένος για κάποιες αόρατες και αφηρημένες αξίες ή ιδανικά. Κανείς δεν θυσιάζει την ζωή του ή τα παιδιά του παρα μόνον για κάτι που αν δεν το έχει, δεν έχει νόημα πια να ζει, για μια ποιότητα και έναν τρόπο ζωής που δεν ανταλλάσσεται με τίποτα άλλο. Αλλά ποιά είναι αυτή η ανάγκη που τροφοδοτεί μια τόσο νεανική τρέλα;  Ίσως ο τρόπος που ορίζουμε την ελευθερία μας, ο τρόπος που νοηματοδοτούμε την ζωή μας δεν μας επιτρέπει να βρούμε κάποια απάντηση σε αυτό το ερώτημα και να λύσουμε αυτήν την τόσο άβολη αμηχανία που νοιώθουμε μπροστά στην Μεγάλη Έξοδο εκείνης της γενιάς. 


α.α.



5 σχόλια:

  1. Ἡ H.Arendt ἔγραψε ὅτι οἱ μεγάλοι θαλασσοπόροι ἐξερευνητὲς εἶχαν τὴν πρόθεση νὰ μεγαλώσουν τὸν κόσμο μὲ τὶς ἀνακαλύψεις τους καὶ τὸ κατάφεραν. Ἀργότερα, οἱ ἐφευρέσεις (τηλέγραφος, ἀεροπλάνο, κλπ) μίκρυναν τὸν κόσμο.
    Ὁ Harvey μεγάλωσε τὸν ἄνθρωπο μὲ τὴν ἀνακάλυψη τῆς κυκλοφορίας τοῦ αἵματος. Ἡ σύγχρονη βιολογικὴ ἔρευνα τὶ ἀκριβῶς κάνει, γιατρέ μου; Μᾶς μεγαλώνει, ἢ μᾶς μικραίνει;
    Στὰ ἐρωτήματα, ποὺ ἔθεσες : «Αυτό που μένει μέσα μου αναπάντητο είναι ένα ερώτημα που με ταράζει: για ποιο είδος ελευθερίας πολέμησαν αυτοί οι άνθρωποι και τόσο εύκολα παρέδωσαν την ίδια την ζωή τους, το αίμα τους, τα παιδιά τους; Ποιο είδος ελευθερίας ξεπερνά την ατομική και τις ανάγκες του ιδιωτικού βίου;», ἴσως, νὰ πρέπει νὰ ἀναζητηθεῖ μιὰ ἀπάντηση στὸ στοιχεῖο ἐκεῖνο ἐντὸς τοῦ ἀνθρώπου ποὺ μένει διαρκῶς ἀνυπότακτο στὴ στάθμιση τῆς γνώσης˙ συναλλοίωτης ποσότητας ἄλλωστε τῆς ἰσχύος καὶ ἐνίοτε τῆς μόδας.

    Τὶ μᾶς γλιτώνει ἀπὸ τὴν καταδίκη νὰ εἴμαστε ἕνα σακὶ μὲ κόκκαλα; Ἡ βεβαιότητα, ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴ ὑπέρτατη θυσία κάποιων, ὅτι εἴμαστε καὶ ἕνας ἀσκὸς μὲ ὄνειρα.

    Μ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μου άρεσε πραγματικά πολύ η απάντησή σας γιατί φαντάζομαι άλλο είναι αυτή η "βεβαιότητα" να πηγάζει από το δικό μου Εγώ και άλλο από τους άλλους... δεν το είχα σκεφτεί έτσι... και μου φαίνεται ακόμη δυσκολότερο να το φανταστώ ως ένα βίωμα...
    Πάντως αν και αισθάνομαι πως το πρώτο ερώτημα ήταν μάλλον ρητορικό, πιστεύω πως η σύγχρονη επιστήμη μπορεί να καταφέρει και τα δυο.... ναι μεν η γνώση είναι ισχύς και εξουσία στην φύση όπως έλεγε και ο Μπέικον και ο Καρτέσιος - με τον τρόπο που είδε την επιστήμη ο νεότερος άνθρωπος, και δεν χρειάζεται κανείς να επιχειρηματολογήσει για αυτό, αρκεί μονάχα να δει τους πραγματικά εκπληκτικούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να επέμβει σε κάθε σημείο, αλλά από την άλλη ακριβώς η ίδια γνώση δεν καταδείχνει παρά και μια άβυσσο δυσνόητης ομορφιάς.... Ίσως όσο πιο πολύ η γνώση, τόσο να οξύνεται η διαφορά μεταξύ των δυο οπτικών, που δεν θα μου φαινόταν και παράλογο βέβαια να συνυπάρχουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τόσο πολύ "γνώση" σήμερα στο δυτικό κόσμο και τόση ανθρώπινη δυστυχία ταυτόχρονα, που αναρωτιέσαι τι πήγε στραβά. Όχι, δεν έχει σχέση αυτό το σχόλιο με τον ελληνικό ζόφο, ούτε καν αυτόν του ευρωπαϊκού νότου. Άλλωστε ένα μεγάλο κομμάτι βλέπει αυτό τον ζόφο ως πρόσκαιρη μείωση εισοδήματος. Έχει σχέση με την απλή, τερατώδους μεγέθους αντίφαση: τα χρήματα καθόριζαν και καθορίζουν τη ζωή, αυτήν που στηρίχθηκε σε τόση επιστήμη, τόση τέχνη και διανόηση.

    Το "σταυρουδάκι του ήλιου" και το συνήθειο που είχε το Γένος "να γιορτάζει τον άλλο Σηκωμό" είναι οι φράσεις που προκάλεσαν αυτό το σχόλιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Συγνώμη για την καθυστερημένη απάντηση. Φαίνεται όντως παράδοξο αλλά και πάλι αναρωτιέμαι ήταν κάποια στιγμή στην ιστορία που ξεκίνησε αυτό ή η αντίφαση αυτή υπήρχε πάντα και απλά γιγαντώθηκε «σήμερα» με καταλύτη μια κοινωνία δομημένη σε απρόσωπες σχέσεις ανάγκης;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Δεν είναι εύκολη μια απάντηση, αλλά ας πούμε ότι υπήρχε και έτοιμη. Ποιον θα έπειθε και γιατί να λεγότανε; Ένα συμπέρασμα που απορρέει από ιστορία χιλιετίας/χιλιετιών είναι δύσκολο και να θεμελιωθεί και να προσληφθεί από τον καθένα που έχει σχηματισμένη εικόνα για δεκάδες επιμέρους θέματα ή μηδενική εικόνα για εκατοντάδες θέματα.

    Προσωπική συνταγή: follow the money και όταν αυτό διασταυρώνεται με κεντρικά πολιτισμικά θέματα ή πολιτικούς θεσμούς, ψάξε για αναδιάταξη των κομματιών του παζλ, χωρίς να θεωρείς δεδομένο ακόμα και το όνομά σου. Βασικό στοιχείο δηλαδή είναι να διαπιστωθεί αν τον ζόφο τον προκαλεί ένα κέντρο, στήνοντας δυο αντίπαλα στατόπεδα των οποίων η μάχη θα ωφελήσει αυτόν τον τρίτο πόλο. Το πιο εύκολο κομμάτι είναι τα τελευταία 300 χρόνια με τον διαφωτισμό, την αστική δημοκρατία, τις 4 μεγάλες επαναστάσεις, τους ναπολεόντιους και τους 2 παγκόσμιους πολέμους και φυσικά... τους δανειστές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλώ αφήστε το δικό σας Σχόλιο ή Προβληματισμό!!