Ένα Όραμα για το 2012;

Β. Κατράκη - Μοναξιά

Νέα χρονιά και οι ευχές πολλές για κάτι καλλίτερο. Νέο έτος και όμως οι  μόλις δυο βδομάδες που πέρασαν ήταν αρκετές για να μας γυρίσουν στις παλιές έγνοιες και στα προβλήματα της καθημερινότητας, που ίσως τελικά δεν γνωρίζει τις ελπίδες μιας (φαινομενικά;) νέας αρχής. Ίσως κιόλας η διαπίστωση ότι κάθε «πέρσι και καλύτερα», όπως έγραφε και ο Παπαδιαμάντης την πρωτοχρονιά του 1896, να βρίσκει και άλλο ένα έρεισμα σήμερα, βαρύ σε κάθε συνείδηση.

Δυστυχώς, η τόσο τεχνηέντως ψυχολογική, αν όχι και φυσική, καταπίεση, έχει οδηγήσει πολλούς από εμάς σε ανάπτυξη τέτοιων ψυχολογικών μηχανισμών, όπως αυτών της απάθειας, τόσο στο προσωπικό όσο στο κοινωνικό επίπεδο, ή της άρνησης και της μετάθεσης των προβλημάτων, που πια οι τόσο απροσχημάτιστα βίαιοι οικονομικοί και πολιτικοί εκβιασμοί εναντίων των μεσαίων, αδυνάτων και εξαθλιωμένων κοινωνικών στρωμάτων, έχουν καταφέρει την εσωτερική αποδόμηση όχι μόνο ενός από καιρού φθαρμένου κοινωνικού ιστού, αλλά και κάθε ίχνους, κάθε βάσης πάνω στην οποία στηρίζαμε την ταυτότητα μας ως πολίτες.



Η χρόνια και σχεδόν μεθοδευμένη αποσήμανση ή αλλοτρίωση όλων αυτών των στοιχείων που καθόριζαν τις προσωπικές μα και συλλογικές ιδιαιτερότητές μας, μία ξεχωριστή ποιότητα βίου (από την γλώσσα, την παιδεία και την ιστορική συνείδηση μέχρι και την καθημερινή καλλιτεχνική και πολιτική έκφραση) και ένας άκριτος πιθηκισμός, έχουν φανερώσει στα μάτια όλων μας μια κοινωνία παραπληγική - που πια δεν καταφέρνει να ασκήσει τον ελάχιστο έλεγχο σε μια παρασιτική «πολιτική τάξη» και τα μέσα ενημέρωσης - όσο και ένα κράτος που δημιουργήθηκε και στάθηκε από την αρχή εχθρικό και ξένο, καπηλεύοντας και αποδομώντας μέχρι και την έννοια της πατρίδας, μια λέξη που όλο και πιο συχνά ακούγεται σε ρητορικά σχήματα μα δίχως περιεχομένου. (Δεν είναι και καθόλου παράδοξο πως φαινόμενα ενός αγελαίου εθνικισμού πληθαίνουν, ακριβώς λόγο της αδυναμίας πολλών να εντοπίσουν όλα εκείνα τα στοιχεία που νοηματοδοτούσαν έναν διαφορετικό συλλογικό βίο, και έτσι καταφεύγουν σε κατασκευασμένα και επικίνδυνα ιδεολογικά υποκατάστατα)

Φοβάμαι πως εμείς, έτσι, μείναμε απομονωμένα άτομα δίχως πρόσωπο, κουρασμένοι και δίχως δράση. Σχεδόν μόνη διέξοδος η ενασχόληση με τις ιδιωτικές υποθέσεις, αλλά με μόνη βάση έναν αυξανόμενο «ανήθικο οικογενειασμό»* και ίσως την ψευθαίσθηση ότι κάπως θα βγούμε σώοι. Οι ευχές ήταν πολλές για τη νέα χρονιά, μια προσπάθεια ίσως για απώθηση αυτής της λανθάνουσας αλλά τόσο άλογης απαισιοδοξίας που όλο και περισσότερο επιβάλλεται. Σίγουρα πάντως, η απάθεια και η μυωπική αυτή εσωστρέφεια, όσο και αν μεταθέτουν και απωθούν όλα αυτά τα προβλήματα, δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να τα συντηρούν, να τα καθιστούν ανεξέλεγκτα και πλέον πρόδρομα μιας οικονομικής και πολιτικής καταστροφής. Βέβαια το μεγάλο στοίχημα μάλλον δεν ήταν ποτέ το αν θα καταφέρναμε να ξεπεράσουμε μια οικονομική κρίση, επιφαινόμενη τελικά μιας βαθύτατα πολιτικής/πολιτισμικής, αλλά ακόμη και να φτάσουμε στην καταστροφή (μία από τις εκατοντάδες που περιγράφονται στις πολλές σελίδες τις ιστορίας) το αν θα καταφέρουμε να την μετατρέψουμε σε μια δημιουργική μεταβατική περίοδο προς κάτι πιο αληθινό και κάτι καλλίτερο, αντί να επιστρέψουμε στις ίδιες συνθήκες που τελικά την προκάλεσαν. Με λίγα λόγια, να δημιουργήσουμε μια κοινωνία δημιουργικά προσωπική, μια κοινωνία με πρόσωπα που θα καθορίζουν χωρίς μεσολαβήσεις τις σχέσεις τους και το περιβάλλον τους με πρωταρχική βάση τις συλλογικές τους ανάγκες και ιδιαιτερότητες.

Είναι μια προσωπική τουλάχιστον παρατήρηση, όμως, πως η έλλογη επιθυμία να ξεπεραστεί αυτή η οικονομική και πολιτική κρίση, δεν συνοδεύεται από ένα Όραμα πάνω στο οποίο θα μπορέσουν να χτιστούν τα κοινά και προσωπικά όνειρά μας. Δεν συνοδεύεται από μια επιθυμία για αυτογνωσία, μια νηφάλια προσπάθεια να βρούμε τελικά μια ταυτότητα χωρίς μειονεξίες και ιδεολογικά δάνεια, με βάση τόσο το παρελθόν όσο και το μέλλον που θέλουμε να καθορίσουμε εμείς οι ίδιοι για εμάςº γιατί ίσως αυτή η κρίση να είναι περισσότερο μια συλλογική κρίση ταυτότητος. Έτσι αν είναι να ευχηθώ κάτι για αυτό το έτος, εύχομαι το «Καλή Χρονιά» που όλοι μας τόσο εύκολα είπαμε και ακούσαμε, να μην μείνει μια παθητική και ανόητη ευχή αλλά να γίνει ένα πρόταγμα για όλους μας, ένα πρόταγμα για να πάρουμε την ζωή και το μέλλον μας στα χέρια μας και να σταματήσουμε να είμαστε έρμαια μιας παρασιτικής θράκας ανθρώπων που μόνο σκοπό έχουν το κέρδος.

Και τέλος για όλους αυτούς που αυτή η βαρβαροκρατία έχει καταστρέψει ακόμη και την δυνατότητας τους να ονειρεύονται και να ελπίζουν δεν μπορώ παρά να κλείσω ενθυμούμενος ξανά δύο υπέροχους στίχους από την Ἑλένη του Γ. Ρίτσου:

«... Ἴσως ἐκεῖ ποὺ κάποιος ἀντιστέκεται χωρὶς ἐλπίδα, ἴσως ἐκεῖ νὰ ἀρχίζει
ἡ ἀνθρώπινη ἱστορία, ποῦ λέμε, κ᾽ ἡ ὀμορφιὰ τοῦ ἀνθρώπου...»

α.α. 

* Ανήθικος οικογενειασμός ή amoral familism όρος του E. Banfield για να περιγράψει το φαινόμενο όπου το συμφέρον της οικογένειας είναι πάνω από αυτό της κοινωνίας ή και εις βάρος της. 

ΥΓ:  Από σήμερα θα μπορείτε να βρείτε στην σελίδα Βιβλία (πάνω αριστερά) μια λίστα με βιβλία που μου έκαναν εντύπωση ή θα ήθελα να διαβάσω. Σίγουρα, σχόλια με προτάσεις και κρίσεις θα είναι πάνω από απαραίτητα.