Α. Σικελιανός - Εικοσιοχτώ του Οχτώβρη του 1940

του Έκτορα Δούκα

Σήμερα 28 Οκτωβρίου 2011, 71 χρόνια από αυτή του 40'.  Οι συνειρμοί, οι συγκρίσεις, που επιβάλει η ιστορική μνήμη ίσως γίνονται αναπόφευκτοι. Συγκρίσεις, τολμώ να πω, που δεν αφορούν τα ιστορικά γεγονότα, δεν αφορούν την φύση ή την ειρωνική διάθεση πολλές φορές της Ιστορίας, μα την αδυσώπητη εμμονή της να μας ελέγχει κάθε φορά προσωπικά. Κάθε φορά που αποφασίζουμε για το μέλλον. Και όσο και αν το αποφεύγουμε, το δήγμα της για αυτούς που το βιώνουν, νομίζω, θα είναι οξύ. 

Α. Κάλβος - Το Χάλκεον Χέρι του Φόβου

Δεν σκόπευα σήμερα να κάνω καμία ανάρτηση. Όμως θέλησα πολύ να αφιερώσω αυτούς τους λίγους στίχους του Ανδρέα Κάλβου, χωρίς άλλα σχόλια.

α.α.

Ωδή τετάρτη, Εἰς Σάμον

α´.

Ὅσοι τὸ χάλκεον χέρι
βαρὺ τοῦ φόβου αἰσθάνονται,
ζυγὸν δουλείας, ἂς ἔχωσι·
θέλει ἀρετὴν καὶ τόλμην
ἡ ἐλευθερία. 

β´.
Αὐτὴ (καὶ ὁ μῦθος κρύπτει
νοῦν ἀληθείας) ἐπτέρωσε
τὸν Ἴκαρον· καὶ ἂν ἔπεσεν
ὁ πτερωθεὶς κ᾿ ἐπνίγη
θαλασσωμένος· 

γ´.
Ἀφ᾿ ὑψηλὰ ὅμως ἔπεσε,
καὶ ἀπέθανεν ἐλεύθερος. -
Ἂν γένῃς σφάγιον ἄτιμον
ἑνὸς τυράννου, νόμιζε
φρικτὸν τὸν τάφον. 

Ανιχνεύσεις - η «πολιτική» Αντιγόνη (Τζιφόπουλος, Ζωγραφίδης, π.Ν. Λουδοβίκος, Ανδρεάδης) [VIDEO]

Γυναικεία μορφή στο Θέατρο στην Μέριδα, Ισπανία. Φωτ.: α.α.

Σήμερα θα προσπαθήσουμε να «διαβάσουμε» την Αντιγόνη, αυτό το τόσο δυναμικό πρόσωπο που δεν δίστασε να εξεγερθεί ενάντια στην τυραννική εξουσία. Ένα πρόσωπο το οποίο αυτονομείται αγνοώντας τους ανθρώπινους νόμους του τυρράνου Κρέοντα, γιατί «ποτέ ο Δίας δεν τα χε αυτά κυρήξει», αλλά που στο τέλος σώζει με το θέλημά της την Πόλη.  Δεν μπορώ έτσι παρά να παραπέμψω στην ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση που έγινε στην εκπομπή Ανιχνεύσεις με τους  Γ. Τζιφόπουλο, Γ. Ζωγραφίδη, π.Ν. Λουδοβίκο και Γ. Ανδρεάδη για την Αντιγόνη του Σοφοκλή, όπως την βρήκα στο Αντίφωνο μαζί με ένα εξίσου ενδιαφέρον κείμενο του Γ. Ανδρεάδη. Στο τέλος παραθέτω την κινηματογραφική απόδοση της Αντιγόνης του Σοφοκλή με την Ειρήνη Παππά, τον Μάνο Κατράκη και την Μάρω Κοντού (1961) καθώς και σύνδεσμο με νεοελληνική απόδοση του κειμένου.

Το ναυάγιο

Το ναυάγιο

σαν τα άγρια πουλιά

πόσο άστατες εγίνηκαν οι λέξεις

μόλις στο κρύο των υδάτων εβρέθηκα ο μικρός

πώς το κελάδημά τους μια άγρια κραυγή

στα αυτιά μου, πόσο κράζουν;

μα και τώρα πάλι, να, μακρυά πετούν...

Και θάρρεψα πως ήταν η αναστάτωσ’ η μεγάλη,

καθώς έκλειε το πέλαο μέσα του βαθιά

συντρίμμια ενός κόσμου

σχεδόν

 ψεύτικου

σε κάποια άγρια και μέλανα νερά

Μα εγώ, καράβι ποτέ δεν είδα

σε αυτή την θάλασσα την μαύρη να βουλιάζει˙

μονάχα πόσο τη νοιώθω τώρα – μόλις τώρα -

σαν να ‘ταν πάντα εδώ, ήρεμη, ακλόνητη,

νεκρή...

Τόσο νεκρή... αλλά το νοιώθω

πως κάποια μέρα

σε κάποιο τόπο, ξένο ή γνώριμο,

θα με ξεβράσει...  -              

και να, σα ν’ ακούω τώρα την ηχώ της,

κυματισμούς, ρυάσματα,

από μια γέννα δύσκολη, παλιά...

«Αχ Θάλασσα μου μαύρη!

Θάλασσά μου αμάλαγη...

τόσα χρόνια μας γεννάς

αλλά ποτέ δεν είχα νοιώσει

τ’ αλμυρό κι υγρό φιλί σου!»

Και οι λέξεις ; να, ακόμη άστατες πετούν...

ίσως για ένα ναυάγιο που συνέβη κάπου αλλού,

ίσως εντός μου...