 |
| του Έκτορα Δούκα |
Σήμερα 28 Οκτωβρίου 2011, 71 χρόνια από αυτή του 40'. Οι συνειρμοί, οι συγκρίσεις, που επιβάλει η ιστορική μνήμη ίσως γίνονται αναπόφευκτοι. Συγκρίσεις, τολμώ να πω, που δεν αφορούν τα ιστορικά γεγονότα, δεν αφορούν την φύση ή την ειρωνική διάθεση πολλές φορές της Ιστορίας, μα την αδυσώπητη εμμονή της να μας ελέγχει κάθε φορά προσωπικά. Κάθε φορά που αποφασίζουμε για το μέλλον. Και όσο και αν το αποφεύγουμε, το δήγμα της για αυτούς που το βιώνουν, νομίζω, θα είναι οξύ.
Η αναμέτρηση σήμερα, αν και τόσο διαφορετική, παραμένει η ίδια. Αναμέτρηση, πρώτα, εσωτερική. Ο πειρασμός να αποδεχτεί κανείς τις εξωτερικές συγκυρίες ως καθοριστικές, να θεωρήσει τον εαυτό του μονάχα ως ένα άτομο αντιμέτωπο με προβλήματα πρώτα ιδιωτικά και μετά καθολικά, είναι πολλές φορές μεγάλος. Ίσως είναι μια ύστατη προσπάθεια να θωρακιστεί μια αντίληψη ακεραιότητας του ατομικού Εγώ μας. Αισθάνομαι, πως σήμερα, σε αυτή ακριβώς την αναμέτρηση δεν κερδίζουμε, καθώς έχουμε χάσει την αίσθηση ανάγκης για πραγματική κοινωνία μεταξύ μας, να κοινωνούμε τις ανάγκες, τα προβλήματά μας μαζί τις ιδέες μας, την ανάγκη να διαμορφώσουμε συλλογικά τις μεταξύ μας σχέσεις και το περιβάλλον μας, να οραματιστούμε για ένα μέλλον δικό μας.
Αν και υπάρχουν σχεδόν όλες οι προϋποθέσεις πλέον για μια συλλογική αντίδραση απέναντι στις δυνάμεις που επιβάλλουν το δικό τους καθεστώς, οι περισσότερες αντιδράσεις που προκύπτουν, προκύπτουν ως διασπασμένες αντιδράσεις απέναντι στη καταπάτηση ατομικών δικαιωμάτων και κεκτημένων και όχι τόσο λόγω κοινωνικών αισθημάτων και αλληλεγγύης, κάτι που φάνηκε ήδη από τις πρώτες διαδηλώσεις. Οι διαδηλώσεις προέκυπταν μεμονωμένες, έπειτα από κάθε «επίθεση» στην κάθε κοινωνική ομάδα, δίχως αλληλεγγύη από/ για την υπόλοιπη κοινωνία. Δυστυχώς δεν είδα φοιτητές να μάχονται με το ίδιο πάθος για τις συντάξεις και τους μισθούς, ούτε και τους υπόλοιπους για την παιδεία.
Σίγουρα όσο περισσότερες κοινωνικές ομάδες πλήττονται, θα υπάρχει και μεγαλύτερη δυσαρέσκεια και μίσος, αλλά φοβάμαι πως όσο δεν υπάρχει ένα συλλογικό Όραμα για το μέλλον, όσο δεν υπάρχει πάθος για κάτι καλλίτερο, όσο μας λείπει αυτή αυτοθυσία και το πάθος που δείξαμε 71 χρόνια πριν - και αυτοθυσία δεν είναι μονάχα να θυσιάσει κανείς την ζωή του αλλά περισσότερο το εγώ του μπροστά στην ανάγκη της κοινωνίας - , όσα και να γκρεμίσουμε, θα βρεθούμε στα ίδια πάλι ερείπια...
Ο Άγγελος Σικελιανός έλεγε πως το γένος βουλιαγμένο μες στον αιώνα να λυτρωθεί μονάχο του μπορεί, μα να ξυπνήσει πρέπει η πλέρια Μνήμη, έτσι αν είναι να γυρίσουμε 71 χρόνια πίσω σήμερα, ας αντηχούν δυνατά αυτοί οι στίχοι και ίσως θυμηθούμε έτσι πάλι την ζωτική ανάγκη να οραματιζόμαστε, καθώς για να είμαστε οι Γκρεμιστές πρέπει να είμαστε πρώτα και οι Χτίστες όπως έλεγε και ο Παλαμάς.
α.α.
Το γένος βουλιαγμένο μες στον αιώνα
να λυτρωθεί μονάχο του μπορεί
μα να ξυπνήσει πρέπει η πλέρια Μνήμη
βαθειά του, αδάμαστη και τρομερή.
Κανείς δε θα ξεφύγει τη γενιά του!
το βάρος της θα σπάσει ως τη στιγμή,
που βγαίνοντας από τη λησμονιά του
στο φως που πια δεν στέκουν δισταγμοί.
Της ζωής θε να ντυθεί την πανοπλία,
και μ’ ακέριο τον άγιο σκελετό
των περασμένων, θα στηθεί στη γη του
με το κεφάλι αλύγιστο κι ορτό!
Ελέγαμε: ένα Μαραθώνα ακόμα! Ελέγαμε: Μια Σαλαμίνα ακόμα! Ελέγαμε: Ακόμα ένα εικοσιένα! Κι ήρτες τέλος συ, Μητέρα-Μέρα, οπού αγκάλιασες κι ανύψωσες ολόκληρα τα περασμένα στον ανώτατο λυτρωτικό σκοπό τους, στον υπέρτατο τους ηθικόν Ιστορικό Ρυθμό!
Ω δικαίωση όλων των ελληνικών αγώνων! Ω ύψιστη ηθική στροφή μέσα στο χάος ολόκληρου του Κόσμου! Και μαζί, ω γιγάντια, πλέρια ιστορική καταβολή, από την οποία, ..Νικητές, οι Έλληνες, θα ξεκινήσουμε αύριο, πρωτοπόροι της πνευματικής ανάπλασης ολόκληρης της γης!
Ω Μέρα-Μάννα, που μας έσπασες ακέρια κι ως το ύστατο, όλα τα κρυφά εσωτερικά δεσμά μας! Ω κοσμοϊστορική Ελευθερία, τόσο βαθειά λαχταρισμένη! Να Σε! Σε κατέχουμε! Σε νιώθουμε! Σε θέλουμε!
Και θε να Σε κρατήσουμε όλοι, στο τεράστιο ύψος που μας φανερώθηκες απ’ τα χαράματα των Εικοσιοχτώ του Οχτώβρη του 1940, κι ως με τη συντέλεια των αιώνων, είτε ζήσουμε, είτε, αύριο που θα φέγγεις πάνω απ’ όλο τον πλανήτη το γιγάντιο φως Σου, θα βρισκόμαστε στα σπλάχνα Σου, ω Μητέρα, αθάνατοι νεκροί!
Άγγελος Σικελιανός 15 Νοεμβρίου 1940 Νέα Εστία
Είμαστε πλέον μια χώρα σε στάση, στασιάζουμε δύστροποι, πεισματάρηδες, ενοχλημένοι που μας χάλασαν τον ράθυμο και νωχελικό ύπνο μας, ολοι μαζί, οπαδοί του Ηρακλή, του Ολυμπιακού Βόλου, οπαδοί κομμάτων, οπαδοί του άκρατου λαϊκισμού, προσβάλλουμε τον αγώνα των προγόνων μας, ωσάν να να θέλουμε με μανία να απεκδυθούμε από κάθε τί που μας συνδέει με το ένδοξο παρελθόν μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠού είναι οι Ελληνες? Πού είναι αλήθεια όλοι οι απόγονοι του ένδοξου λαού που άφησε άφωνο ολόκληρο τον κόσμο?
Μακάρι να μπορούσαν να εμπνευσθούν όλοι από την σοφία του Α.Σικελιανού και να σταθούμε όρθιοι, όπως μας αξίζει.Ευγε Θανάση
Αγαπητέ α.α
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο σημερινό σου άρθρο είναι πραγματικά ένα μήνυμα ελπίδας και μία αχτίδα στο σκοτάδι που βιώνουμε σήμερα.
Δανείζομαι τον τίτλο του εξαίρετου ποιήματός σου «Ναυάγιο» για να χαρακτηρίσω τη σημερινή ελληνική κοινωνία και ό, τι αυτή αντιπροσωπεύει.
Σήμερα βιώνουμε τα ναυάγια των αξιών, της ηθικής και των ηθικών αρχών , της κοινωνικής δικαιοσύνης (και όχι μόνο), του κράτους δικαίου, που μας οδήγησαν στην κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας για την αποτροπή της οποίας πολέμησε η γενιά του 40. Τα πάντα απαξιώθηκαν στο βωμό της βελτίωσης δήθεν των οικονομικών δεικτών, της επίτευξης οικονομικής ευημερίας ή της αποφυγής της οικονομικής καταστροφής.
Βιώνουμε το ναυάγιο της γενιάς του «πολυτεχνείου». Αυτής της γενιάς που αντάλλαξε το όραμα για «ψωμί, παιδεία και ελευθερία» με την αναρρίχησή της στα κέντρα της πολιτική και οικονομική εξουσίας.
Βιώνουμε πρωτίστως το ατομικό μας ναυάγιο, γιατί με την απάθειά μας, το βόλεμά μας και την ανοχή μας επιτρέψαμε το σημερινό κατάντημα.
Σ ‘ευχαριστώ γι’ αυτό που κάνεις και για τα ότι τα γραπτά σου ελέγχουν την κοιμισμένη συνείδησή μου
Αλέξανδρος
Αγαπητέ α.α
ΑπάντησηΔιαγραφήΉταν παράλειψή μου να κλείσω το σχόλιό μου χωρίς να κάνω έστω μία ευχή.
Εύχομαι λοιπόν το «Ναυάγιο» της κοινωνίας μας να το «ξεβράσει» η «μαύρη και αμάλαγη θάλασσά σου» σε γνώριμο τόπο και εκεί ένας καλός «Χτίστης» να το φτιάξει από την αρχή, αναγεννημένο και αξιόπλοο.
@Στέργιος Γιαλάογλου
ΑπάντησηΔιαγραφήΣας ευχαριστώ πολύ για το σχόλιό σας. Δυστυχώς η αλλοτρίωση μας, φοβάμαι, είναι σε ένα μεγάλο βαθμό γεγονός, καθώς σταδιακά από μια κοινωνία σχέσεων έχουμε γίνει μια ομάδα περισσότερο ιδιωτών χωρίς καν το κοινωνικό συμβόλαιο (όλες αυτές τι κοινωνικές συμβάσεις που θεμελιώνουν τις δυτικές ατομοκεντρικές κοινωνίες που έχουμε θέσει ως μοντέλο) για το οποίο μίλαγε και o Διαφωτισμός. Βέβαια κανείς δεν μπορεί να πει πως αυτό έχει συντελεστεί και χωρίς μεθοδεύσεις καθώς δεν υπάρχουν ουσιαστικοί θεσμοί με τους οποίους θα μπορούσε να πολιτεύεται ο κοινός λαός.... και από την στιγμή που δαπανόνται εκατομμύρια και εκατομμύρια μονάχα για το ποδόσφαιρο και τον τζόγο αντί για την παιδεία νομίζω κάτι λέει και αυτό. Ήταν πάντως μια ευχάριστη έκπληξη το γεγονός ότι ακόμη και στα γήπεδα άρχισαν να υπάρχουν αντιδράσεις αλλά σίγουρα αυτό απέχει πολύ από μια συλλογική αντίδραση με Όραμα. Σίγουρα κάποια στιγμή θα γίνει κάτι αλλά φοβάμαι πως θα πρέπει να φτάσουμε πρώτα μέχρι το έσχατο σημείο της εξαθλίωσης...Αλλά ακόμη και έτσι, ας ελπίζουμε πως θα αποτελέσει μια πραγματική κάθαρση.
Πάντως κάτι πιστεύω έχει μείνει ακόμη, και νομίζω πως η Ιστορία για κάτι τέτοιες άσχημες στιγμές φυλάει και κάποιες εκπλήξεις...
@ Αλέξανδρος
Σας ευχαριστώ επίσης για τα σχόλιά σας και τα καλά σας λόγια. Η αλήθεια είναι πως αν και το εν λόγω ποίημα δεν το έγραψα με αυτές τις σκέψεις κατά νου, δεν διαφωνώ με κανένα σημείο σας και δεν νομίζω ότι έχω πολλά να προσθέσω, άλλωστε και ο Ηράκλειτος είχε πει τον σκληρό λόγο ότι «αυτοί που κοιμούνται είναι εργάτες και συνεργοί σε όσα γίνονται στον κόσμο». Πάντως αυτό που πρέπει να μας προβληματίσει πραγματικά είναι ο λόγος, οι αιτίες, αυτής της αλλοτρίωσης και σίγουρα κάθε αναγέννηση θέλει πολύ δουλειά....
(…)ενοχλημένοι που μας χάλασαν τον ράθυμο και νωχελικό ύπνο μας θα συμφωνήσω με τα σχόλια του συνδαιτυμόνα Στέργιου, ωστόσο πόσες φορές το ένδοξο παρελθόν μας στάθηκε δεσμευτικός παράγοντας προόδου και αυτό διότι χρησιμοποιήθηκε με λάθος τρόπο, κακομεταχειρίστηκε;
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό το κλίμα ανασφάλειας και περιχαράκωσης στο παρελθόν πρέπει επιτέλους να το αλλάξουμε .Ασφαλώς αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να σνομπάρουμε την ιστορία μας, το αντίθετο μάλιστα , θα πρέπει να τη μελετήσουμε αυτή τη φορά φορώντας «διαπολιτισμικά» γυαλιά με στόχο την αυτογνωσία αλλά και την ανάδειξη της διαφορετικότητας.
Αναρωτιέμαι πόσες φορές μπορούμε να μιλήσουμε στην καθημερινότητα μας για την αναγκαιότητα να νιώσουμε διαφορετικοί, πιο ενεργοί, πιό γεμάτοι, πιο έτοιμοι, πιο αποφασισμένοι.Πόσες φορές άραγε μπορούμε να μιλήσουμε σκεφτόμενοι ότι μπορούμε να αλλάξουμε.Ο καθηγητής Γιάννης Πανούσης έγραψε σε κάποιο περιοδικό με τίτλο Ο ΦΟΒΙΣΜΕΝΟΣ ΜΗΔΕΠΟΤΕ ΔΕΔΙΚΑΙΩΤΑΙ «Καταλήξαμε να έχουμε ως μοναδικό όνειρο να περάσει η μέρα χωρίς επιπλέον θύματα ή τραύματα. Αναζητούμε διεξόδους σε ανορθολογισμούς και κρύβουμε τους φόβους μας σε ταβερνοφιλοσοφίες ή σε κομματοεξαρτήσεις. Ο καθείς μολογάει τον καημό του στον πλαϊνό του, αλλά αδιαφορεί για τον καημό του πλαϊνού του. Οι διανοούμενοι είναι πολύ αυτάρκεις και υψηλόφρονες για να ασχοληθούν στην πράξη (και όχι στην ανάλυση) με τα παθήματα των μικρών. Δεν κοιταζόμαστε όλοι στον ίδιο καθρέπτη γιατί έτσι θα διακρίνονταν οι σκιές…Όποιος μπορεί αγοράζει έναν «καθρέπτη» στα μέτρα του, και όποιος δεν μπορεί, φαντασιώνεται το πώς είναι. Χωρίς να το συνειδητοποιούμε έχουμε μπεί σε λίστες εξόδου (από την δουλειά, την παρέα, την πολιτική, την ζωή)…. Ετσι είχαμε ονειρευτεί και σχεδιάσει το τέλος της Ιστορίας; Νομίζω όχι.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπλώς παίζουμε επί χρόνια με τις νομοτέλειες της Ιστορίας και αυτή αποφάσισε να μας τιμωρήσει αμετάκλητα. Εκτός αν……»
Η αλλαγή είναι απόφαση, δεν είναι εσωτερικός μονόλογος, δεν έχει λόγια παρηγοριάς, τρυφερές κουβέντες, «άλλα λόγια να αγαπιόμαστε», αυτά έχουν προηγηθεί.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι διανοούμενοι περιορίζονται στο να προδιαγράφουν μελλοντικές προοπτικές εξέλιξης, ζούνε καθόλου στο παρόν; Αν δε ζεις στο παρόν πώς να το πετύχεις και αυτό;
Δεν ξέρω αγαπητέ, οι ανάγκες είναι συγκεκριμένες, η αναζήτηση νέων μορφών κοινωνικής συνοχής είναι η μεγαλύτερη. Οι απαιτήσεις των αλλαγών πολλές, τι και αν ξυπνήσαμε αργά, πάντα πολλές ήταν, μη το βλέπουμε βουνό.
Ας είναι, η πράξη για να επανέλθω θα πρέπει να αποσκοπεί στο γεφύρωμα. Να γεφυρώσει πρώτα από όλα εμάς με τον ίδιο μας τον εαυτό και έπειτα το παλαιό με το νέο, το γενικό με το ειδικό. Έτσι κάπως φαντάζομαι στοχεύεις σε μια κάποια ισορροπία. Μέχρι τώρα; Κάτι μας διέφυγε, εξαιτίας των φιλοδοξιών που δεν γνωρίζαμε να χειριστούμε, εξαιτίας της τεμπελιάς, της κοινωνικής οκνηρίας, της εξαπάτησής μας, της κακής μας τύχης… σίγουρα κάποιος λόγος θα υπάρχει που μείναμε «ιδανικοί και ανάξιοι εραστές»