Προβληματισμός στα σχόλια του Παπαδιαμάντη - Γιατί επιμένουμε στα λάθη μας ;

Στην προηγούμενη ανάρτηση,  Παπαδιαμάντης - "Τα ερείπια τα έπλασαν οι ανίκανοι κυβερνήται", μετά την διαπίστωση πολλών ομοιοτήτων μεταξύ των τελών του 19 αι. και της σημερινής πολιτικής κατάστασης, κατέθεσα το ερώτημα για την παράδοξη επιμονή στα λάθη μας. Επιτρέψτε μου λοιπόν να αποπειραθώ να δώσω την προσωπική μου ταπεινή άποψη/απάντηση, ανοιχτή βέβαια σε καθε κριτική. 

Κατ' αρχάς θα με αφήσετε να θεωρώ διατυπώσεις του τύπου... "είναι στο αίμα μας" κατ' αρχήν αβάσιμες αλλά και αφελείς ως επικίνδυνες καθώς διασπείρουν την επανάπαυση και μόνο ως απαντήσεις ευθυνόφοβων μπορούν να χρησιμεύσουν.

Το μόνο που μπορώ να διαπιστώσω, πάντα με επιφύλαξη και με την παραδοχή πως δεν είμαι ειδικός, είναι μια χρόνια εθελοτυφλία ή μια παραίτηση από την πραγματική ενασχόληση με τα κοινά, ένας σταδιακός ωχαδερφισμός και ιδιωτισμός.

(Παρέκβαση: στα αρχαία ελληνικά, ιδιώτης είναι αυτός που δεν ασχολείται με τα κοινά, που δεν συ(μ)-μετέχει ενεργά στην εκκλησία του δήμου κτλ. λόγου χάρη ένεκα οκνηρίας. Για τους αρχαίους πρώτα κάποιος ήταν μέλος μιας κοινωνίας και μετά άτομο. Έτσι η λέξη ιδιώτης είχε μια υποτιμητική σημασία και σήμερα έφθασε μέσω της αγγλικής με την λέξη idiot, ανόητος). 

Αυτό δεν σημαίνει όμως πως ο θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας είναι προβληματικός επειδή ορίζονται αντιπρόσωποι για τους πολίτες, αφήνοντας τους τελευταίους άπραγους. Άλλωστε θα ήταν αδύνατον να υπάρχει μια βουλή για 10.000.000 άτομα (ακόμη και στο Διαδίκτυο σήμερα). Βέβαια αυτό που μπορεί να ισχυριστεί κανείς είναι πως ένας τέτοιος θεσμός μπορεί να δράσει ως καταλύτης για την εμφάνιση των συμπτωμάτων μιας κρίσης.

Πιστεύω ότι μπορεί κανείς να εντοπίσει την ρίζα του προβλήματος στην αποκοπή των πολιτικών από το σώμα των πολιτών, ένας διαχωρισμός που κατέστησε τον απλό πολίτη έναν ανήμπορο επαίτη, εξουσιοδοτώντας σχεδόν χωρίς άλλη επιλογή τους εκάστοτε "αντιπροσώπους". 

Ο διαχωρισμός αυτός πιστεύω πως άρχισε μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Πάντως από την αρχαιότητα ως και την Τουρκοκρατία οι Έλληνες οργανώνονταν σε αυτοδιοικούμενες κοινότητες, κοινότητες όπου η εκκλησία του δήμου ή γενική συνέλευση ήταν αυτή που έπαιρνε τις αποφάσεις και ήταν ο εντολοδότης.  Αυτές οι κοινότητες υπήρξαν με μικροδιαφοροποιήσεις μέσα στους αιώνες από τις Πόλεις-Κράτη μέχρι τις ελληνικές (ίσως άτυπες πολλές φορές) κοινότητες κατά την Τουρκοκρατία. Ακόμη και κατά την περίοδο του Βυζαντίου, ενώ κανείς πιστεύει πως όλες οι εξουσίες προέρχονταν από τον αυτοκράτορα, τούτο δεν είναι απόλυτα σωστό, καθώς όλες οι πόλεις συνέχιζαν να παραμένουν μέχρις κάποιου σημείου αυτοδιοικούμενες. 

Άρα τι έγινε και αλλάξαν τα πράγματα; Πολλοί έχουν διατυπώσει πως με την ίδρυση του Ελληνικού κράτους και την ολοκληρωτική αποδοχή του ευρωπαϊκού μοντέλου (χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν είναι ένα επιτυχημένο μοντέλο) δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη για την ενσωμάτωση των παραδοσιακών θεσμών της κοινοτικής οργάνωσης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υπάρξει συγκεντρωτισμός των εξουσιών και ταυτόχρονα κατάργηση των λαϊκών συνελεύσεων.  Μπορεί οι πολιτικοί πλέον να θεωρούνται αντιπρόσωποι του λαού, αλλά δεν υπάρχει ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ αυτών και του υπόλοιπου λαού, ένα χάσμα το οποίο μεγαλώνει με την διαπίστωση ότι ο πολιτικός εξαρτάται από τον λαό για την εκλογή του, αλλά δεν εξαρτάται ή ελέγχεται πάντα για τις αποφάσεις που θα πάρει, απουσία μάλιστα άλλων αντιβάρων.

Επιπλέον από τη στιγμή που στον απλό πολίτη δεν δίδεται πλέον η δυνατότητα να συμμετέχει ενεργά για την διαμόρφωση της κοινότητάς του, όπως ήταν συνηθισμένος, αρχίζει να νοιώθει ξένος προς αυτήν, να απομονώνεται, και έτσι να νοιώθει ακόμα ανασφάλεια και πολλές φορές εχθρότητα προς αυτήν. Δεν την εμπιστεύεται. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι οδηγείται κάποιες φορές στο να σκεφτεί τρόπους με τους οποίους θα διασφαλίσει τον εαυτό του και τα κοντινά πρόσωπά του και θα ξεγελάσει το ξένο πλέον κράτος.  Την ίδια στιγμή το κράτος αρχίζει να τελεί υπό εσωτερική κατοχή καθώς το σώμα των πολιτικών το χρησιμοποιούν για το ίδιον όφελος.  Και αυτό διότι το αξίωμα του πολιτικού γίνεται επάγγελμα καθώς αρχίζει να διέπεται από τις αρχές τις αγοράς ( διαφήμιση, δημόσιες σχέσεις κτλ) αλλά ειρωνικά οι πολιτικοί γίνονται και ερασιτέχνες στην πολιτική...(πιστεύω δεν χρειάζεται επεξήγηση αυτό) 

Αυτό το εκφυλιστικό κλίμα λοιπόν όχι μόνο κατέστησε αδύνατη την θεσμική αντίδραση από το σώμα των εκάστοτε αγανακτισμένων πολιτών που μόνο με εξωθεσμικά μέτρα ( π.χ. διαδηλώσεις, απεργίες) καταφέρνει να δηλώσει την διαφωνία του αλλά και προώθησε συστηματικά την εκούσια ή ακούσια αδιαφορία για τα κοινά, μια αδιαφορία που επέτρεψε την διαίωνιση και την αύξηση των προβλημάτων μέχρι σήμερα.

Ίσως μόνο σε μια μεγάλη κρίση όπως την σημερινή καταφέρουμε να επαναθεωρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο πολιτευόμαστε,  ίσως βρούμε έναν τρόπο που θα ξαναδώσει σε όλους του πολίτες την δυνατότητα να πολιτεύονται έμπρακτα, και με τον οποίο θα ξαναζωντανέψει την ανάγκη για μετοχή στα κοινά. Ίσως μόνο έτσι θα καταφέρουμε να νοιώσουμε πως εμείς είμαστε και η πόλη και το χωριό, και το κράτος, και η πολιτεία και όχι υπόδουλοί τους. Έτσι ίσως μονάχα καταφέρουμε να ελευθερωθούμε...

Υπόσχομαι σχετικές και πιο αναλυτικές αναρτήσεις. 

Μέχρι τότε μπορείτε να διαβάσετε προηγούμενες σχετικές αναρτήσεις :  
Ανιχνεύσεις [VIDEO] - Ελλάδα και Δύση: Άσκηση Προβληματισμού στους όρους Έθνος, Κράτος, Δημοκρατία


Ρήγας Φεραίος - Νέα Πολιτική Διοίκησις